Guerquin B., Zamki w Polsce, Warszawa 1984, s. 168-171; Kajzer L., Kołodziejski S., Salm J., Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001, s. 220-223; Miasta polskie w tysiącleciu, kom. red. S. Pazyra, Ossolineum, Wrocław 1965-1967, t. I, s. 711-712; Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, nakł. F. Sulimierskiego
i W. Walewskiego, Warszawa 1882, t. III, s. 924-929; www.kazimierz-news.com.pl; www.pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz Dolny; www.darekm.tripod.com; www.zamki.res.pl/kazimierz.htm; www.darekm.tripod.com/dodatki/fara.html

LUBLIN - Miasto na prawach powiatu grodzkiego. Stolica województwa lubelskiego. Siedziba wojewody, Urzędu Wojewódzkiego i Marszałkowskiego oraz starosty lubelskiego. Prawdopodobnie pod koniec X w. książę Mieszko I wzniósł na wzgórzu Czwartek pierwszy kościół pw. św. Mikołaja, wybudowany na miejscu dawnej świątyni pogańskiej. Pierwsze wzmianki pochodzą z przełomu XII – XIII w. i mówią o istnieniu tu kasztelanii i archidiakonatu. Zapewne istniały także drewniany gród obronny i osada rzemieślnicza. Przechodził tędy szlak handlowy od Morza Czarnego nad Bałtyk. W XIII w. Lublin był obiektem częstych napadów ze strony wschodnich sąsiadów. W  1259 r. został zdobyty i złupiony przez Tatarów, a w 1273 r. przez Litwinów, pod koniec XIII w. na krótko został opanowany przez księcia halicko-włodzimierskiego. Lokacji miasta na prawie magdeburskim dokonał książę Bolesław Wstydliwy ok. 1257 r. Dokument niestety nie zachował się. Ponownej lokacji dokonał Władysław Łokietek 15 VIII 1317r. W 1341 r. Kazimierz Wielki odniósł pod Lublinem zwycięstwo nad Tatarami a rok później nadał miastu przywilej regulacyjny, na mocy którego otoczono je murami. Król ten wybudował także murowany zamek obronny z bramą od strony zachodniej, basztą żydowską i gotyckim pałacem. Jego fundacji jest także Kaplica zamkowa pw. św. Trójcy. Po zawarciu unii z Litwą w 1385 r. Lublin znalazł się na szlaku łączącym dwie stolice – Kraków i Wilno. Król Władysław Jagiełło nadał miastu w 1383 r. przywileje na handel z Litwą, w 1392 r. prawo składu a w 1405 r. zwolnienie od ceł w całym państwie. Przez Lublin przechodził także ważny szlak handlowy ze Lwowa do Wielkopolski. W 1474 r.  król Kazimierz Jagiellończyk ustanowił tu stolicę nowego województwa lubelskiego. W XVI  i XVII w. Lublin przeżywa rozkwit gospodarczy. Wzrasta zamożność mieszczan. W XV w. Rada Miejska pozbawiła wójta uprawnień, a w 1504 r. wykupiła wójtostwo i przejęła jego uprawnienia. Lublin stał się jednym z głównych ośrodków handlowych w kraju. Miasto otaczały mury obronne z basztami, powstawały murowane kamienice i kościoły. Istniały wodociągi, hale targowe, funkcjonowała waga miejska. Odbywały się cztery wielkie jarmarki o każdej porze roku. Uczestniczyli w nich kupcy prawie z całej Europy. Na przełomie XVI i XVII w. Lublin liczył ok. 10 tys. mieszkańców. Miasto zaczęło także odgrywać większą rolę w życiu politycznym państwa. W 1569 r. zawarto tu unię między Polską i Litwą. W tym samym roku na sejmie w Lublinie Albrecht Hohenzollern złożył hołd lenny królowi Zygmuntowi Augustowi. W 1578 r. ulokowano tu siedzibę Trybunału Koronnego, najwyższego sądu apelacyjnego dla Małopolski. W 1588 r. biskup łucki Bernard Maciejewski założył  Kolegium jezuickie. Lublin stał się w tym czasie jednym z głównych ośrodków reformacji w Polsce. Działali tu arianie, powstał zbór kalwiński. Tragicznym dla miasta był XVII w. W 1630 r. w wyniku epidemii dżumy zmarło ok. 5 tys. mieszkańców. W 1655 r. Lublin został splądrowany przez wojska rosyjsko-kozackie, a rok później przez wojska szwedzkie. Także wojna północna na początku XVIII w. przyczyniła się do dalszego upadku miasta. W 1703 r. król August II Sas nadał Lublinowi przywilej zrównujący je w prawach z Krakowem. W 1795 r. znalazł się w zaborze austriackim, wchodząc w skład tzw. Galicji Zachodniej. Dokonano zmian w administracji kościelnej, w wyniku których w 1805 r. utworzono diecezję lubelską z siedzibą w Lublinie. W 1809 r. miasto zajęło wojsko polskie i rok później zostało stolicą departamentu  w ramach Księstwa Warszawskiego. Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. Lublin znalazł się w Królestwie Polskim, gdzie był siedzibą najpierw województwa potem guberni. W latach 1824 – 1826 przebudowano zamek lubelski w stylu gotyku angielskiego z przeznaczeniem na więzienie. W XIX w. rozpoczął się rozwój przemysłowy Lublina. Powstała fabryka maszyn rolniczych, (1876 r.), fabryka wag, browary, młyny, cementownia, cukrownia (1895 r.) przemysł przetwórczy. W 1877 r. Lublin uzyskał pierwsze połączeni kolejowe. W czasie I wojny światowej dużą część urządzeń fabrycznych wywieziono. U progu niepodległości (6-7 XI 1918 r.) w Lublinie utworzono Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego. 27 VII 1918 r. powstał Katolicki Uniwersytet Lubelski. Osiem lat później w 1926 r. powstała w Lublinie druga wyższa uczelnia o charakterze teologicznym jezuickie ,,Bobolaneum”. W Lublinie istniała także od 1930 r., największa na świecie uczelnia talmudyczna Jesziwas. W czasie okupacji niemieckiej Lublin wszedł w skład Generalnego Gubernatorstwa, będąc siedzibą dystryktu. W dzielnicy Lublina Majdanku, Niemcy utworzyli obóz koncentracyjny, głównie dla ludności polskiej i żydowskiej oraz jeńców radzieckich. Po wyzwoleniu spod okupacji hitlerowskiej w 1944 r. został utworzony tutaj obóz filtracyjny NKWD dla żołnierzy AK i NSZ. 23 VII 1944 r. Lublin stał się siedzibą Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Miasto jest ważnym ośrodkiem naukowym. Oprócz wspomnianego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, istnieje także Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej utworzony w 1944 r., Uniwersytet Przyrodniczy, Uniwersytet Medyczny oraz kilka uczelni prywatnych. W 1992 r. biskupstwo lubelskie zostało  podniesione do rangi arcybiskupstwa i wraz z diecezją sandomierską i siedlecką tworzy metropolię lubelską.
 

B. Guerquin, Zamki w Polsce, Arkady, Warszawa 1984, s. 202-204; Miasta polskie w tysiącleciu , kom. red. S. Pazyra, Ossolineum, Wrocław 1965-1967, t. I, s. 692-696; Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, nakł. F. Sulimierskiego i W. Walewskiego, Warszawa 1882, t. V, s. 421-436; pl.wikipedia.org/wiki/Lublin; www-lublin.pl; www.magiczny-Lublin.pl; pl.wikipedia.org/wiki/zamek w Lublinie; www.zamki.pl/?idzamku=lublin